Ochtendmens of avondmens? Weg met de 9 tot 5 cultuur!

Biologische klok

Allereerst, het verschil tussen ochtend en avondmensen is geen aanstellerij. Elk mens heeft een ander slaap-waakritme, dat wordt bepaald door onze biologische klok. Die ‘klok’ bestaat uit twintigduizend zenuwcellen die een ritme genereren met een omlooptijd van ongeveer 24 uur, vertelt hoogleraar Chonobiologie en Gezondheid Bert van der Horst in dit interview. Bij ochtendmensen loopt die klok iets sneller dan 24 uur en bij avondmensen juist langzamer. Dit maakt dat avondmensen pas laat op de avond moe worden. Eerder naar bed gaan heeft geen zin, omdat ze dan lang wakker liggen. Dat de wekker de volgende ochtend zo vroeg gaat, dat is het echte probleem. Hierdoor slapen avondmensen structureel te kort. En avondmensen zijn er best veel: zo’n twintig tot dertig procent van de werkenden valt binnen deze categorie.

Waarom van 9 tot 5?

Het idee van een achturige werkdag stamt uit 1817. Dat is twee eeuwen geleden. In die tijd werkten mensen wel 10 tot 12 uren per dag in de fabriek, om zo veel mogelijk te produceren. De Britse filantroop Robert Owen pleitte voor een werkdag van acht uur, omdat dit gezonder zou zijn. En terecht. Een eeuw later was dit idee overal in de Westerse wereld overgenomen. En nu, weer een eeuw later, kunnen we ons afvragen of het niet tijd is voor een andere kijk op werken. Inmiddels weten we dat het volgen van ons persoonlijke biologische ritme belangrijk is voor ons algehele welzijn. Én we beschikken over de technologie die het mogelijk maakt om werk aan te passen aan individuele behoeften: we kunnen kiezen wáár we werken en wanneer we werken.  

Wat is asynchroon werken?

Asynchroon werken betekent dat je tijds- en plaatsonafhankelijk werkt. Samen maak je bewuste keuzes over welke taken samen gedaan moeten worden en welke apart kunnen. Het standaard achter elkaar inplannen van videocalls is hiermee verleden tijd. Heel veel besluitvorming kan ook prima asynchroon. Sterker nog: het geeft mensen meer tijd om over dingen na te denken. Voor de introverten onder ons is ook nog eens makkelijker om zo hun stem te laten horen. Als je asynchroon werkt, kun je je eigen tijd beter indelen. Je schrijft je artikelen op het moment dat je op je creatiefst bent. Dat hoeft dus niet per se om 9.00 uur ’s ochtends te zijn. Heerlijk voor de avondmensen onder ons! En ook: heb je last van middagdips? Dan plan je daar gewoon omheen.

Waarom asynchroon werken?

Veel organisaties zien al in dat asynchroon werken de toekomst heeft. Niet alleen past het beter bij de persoonlijke behoeften van medewerkers, ook is het gunstig voor de productiviteit, je kunt aanzienlijk besparen op kantoorruimte en het is makkelijker om nieuwe medewerkers aan te trekken. Afstand speelt geen rol meer. Veel techbedrijven, zoals Spotify, Wordpress en het Nederlandse Remote, zijn al overgestapt op asynchroon werken. 

Hoe wij asynchroon werken inzetten

Binnen BOOSTchamps doen we een groot deel van ons werk asynchroon. Dat is heel prettig, want een van ons is het meest productief tussen 5.00 en 9.00 uur ’s ochtends en een ander werkt het liefst lang door in de avond. Weer een ander is een jaar in Spanje gaan wonen. Gewoon, omdat het kon. Onze projecten staan allemaal in Trello, waar we per project webbouwers, tekstschrijvers en vormgevers bij aansluiten. Voor snelle communicatie bereiken we elkaar via whatsapp-groepen. Dat we vaak op andere tijden werken, ervaren we als iets positiefs. De nachtbraker zet in eigen tempo iets klaar voor de vroege vogel, die het de volgende ochtend al van feedback heeft voorzien. We hebben weinig online meetings, maar áls we die hebben, zijn ze altijd supergezellig. En heel af en toe komen we live samen.

Beginnen met asynchroon werken

Veel organisaties die nu bezig zijn met hybride werken, hebben de oude manier van werken gekopieerd naar een deels online omgeving. Dat betekent vooral: veel vergaderingen en veel mailverkeer. Die vergaderingen zijn allemaal tussen 9 en 5. Jammer voor de mensen met een ander bioritme. Deze organisaties maken nog niet optimaal gebruik van de mogelijkheden die asynchroon werken biedt (zie hiervoor ook de vijf niveaus van asynchroon werken). Dat is op zich niet vreemd, want écht asynchroon werken vereist een behoorlijke cultuuromslag. Gelukkig kun je ook klein beginnen. Je hoeft niet alles in één keer asynchroon te gaan doen. Sommige activiteiten, zoals inspiratiesessies, het onboarden van nieuwe medewerkers, de start van een nieuw project zijn juist gebaat bij een synchrone aanpak. Het bewust keuzes maken over wat synchroon moet en wat asynchroon kan: dat is het begin van asynchroon werken. Wie dan toch graag van 9 tot 5 werkt, kan dat gewoon blijven doen. Laten we alleen vooral dit keurslijf niet meer opleggen aan iedereen. Het is 2022.